Tổng diện tích khai quật khảo cổ tại di chỉ Gò Cây Me giai đoạn năm 2018 là 100 m2 (diện tích đợt khai quật, khảo cổ năm 2017 gần 200 m2). Dù diện tích khai quật không bằng năm ngoái, nhưng các nhà khoa học nhận định cuộc khai quật lần này là “thắng lớn” do thu được nhiều loại hình hiện vật độc đáo chưa từng biết đến trước đó ở Gò Cây Me.
Cuộc khai quật, khảo cổ giúp các nhà khoa học tìm thấy tổng cộng tới 23.531 hiện vật (nhiều hơn 7.000 hiện vật so với năm 2017). Đồ gốm sứ (gốm men trắng, gốm men nâu, gốm vẽ màu nâu sắt) là hiện vật chủ yếu được tìm thấy, còn lại là đồ sành, vật liệu trang trí kiến trúc, dụng cụ sản xuất gốm... Trong số hiện vật thu được lần này có 563 di vật nguyên vẹn, đủ dáng và 28 hiện vật gốm Trung Quốc.
PGS. TS Lại Văn Tới, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh thành, nhìn nhận: “So với năm ngoái, năm nay không chỉ số lượng hiện vật thu được nhiều hơn, mà các loại gốm, men, các loại hình hiện vật cũng rất phong phú và tỉ lệ các loại bát, đĩa, âu, chậu còn nguyên dạng, đủ dáng rất nhiều. Đặc biệt chúng tôi còn phát hiện tượng đầu sư tử, tượng bò u còn khá nguyên vẹn”. Cùng tâm trạng mừng vui đó, ông Bùi Tĩnh, Phó Giám đốc phụ trách Bảo tàng Tổng hợp Bình Định, cho biết: “So với các trung tâm sản xuất gốm cổ khác ở Bình Định như Gò Sành, Gò Hời, Trường Cửu, Gò Cây Me là nơi có nhiều sản phẩm gốm đa dạng. Chúng tôi sẽ lựa chọn, xử lý những hiện vật được tìm thấy ở đợt khai quật lần này để trưng bày tại Bảo tàng”.
Nếu như năm ngoái chúng ta coi Gò Cây Me là nơi sản xuất đồ gốm cao cấp dùng trong hoàng cung, do nhà nước quản lý, thì năm nay, tại cùng một hố đào, các nhà khoa học còn phát hiện một xưởng đồ sành, toàn những đồ gia dụng rất đa dạng. PGS. TS Lại Văn Tới cho biết: Có nhiều đồ sành có chất liệu khá mịn, đẹp. Cùng với đồ sành, chúng tôi còn phát hiện gốm kiến trúc, chủ yếu là ngói được tráng men. Qua đó đặt ra vấn đề nghiên cứu tiếp theo về sự tồn tại của đồ sành và sự tồn tại của gốm kiến trúc tại Gò Cây Me.
Theo PGS. TS Bùi Minh Trí, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh thành: Cái mới của cuộc khai quật Gò Cây Me năm thứ 2 chính là phát hiện ra được hệ bầu đốt, đây là kỹ thuật nung gốm truyền thống rất phổ biến ở Bắc Việt Nam. Bên cạnh đó, rất nhiều đồ gốm mang tính nghệ thuật cao ở Gò Cây Me được phát hiện.
Bên cạnh những phát hiện trên, các nhà khoa học đã tìm thấy chồng bát con kê - vật chống dính trong kỹ thuật nung. Nếu những phát hiện trước đó là những chồng gồm 8 con kê, thì ở lần này chồng con kê có tới 12 con. Đây là điểm khẳng định, ở giai đoạn này, tay nghề của người làm gốm đã cao hơn nhiều. Ngoài ra, các nhà khoa học còn phát hiện được ắc bàn xoay nguyên vẹn, dụng cụ để đậy mắt lò, thanh chống lò, thanh kê, miếng kê sản phẩm…
THẢO KHUY